“Tôi muốn sáng tạo ra cái gì đó chưa ai nghĩ ra bao giờ.”
Đó là câu nói phổ biến và ý nghĩ đầu tiên xuất hiện trong đầu các thanh niên khởi nghiệp. Họ miệt mài theo đuổi thứ chưa từng có và ôm mộng về một giấc mơ cứu lấy thế giới. Lẽ dĩ nhiên, ước mơ là tốt, tuy nhiên liệu thực sự có một cái ý tưởng “chưa ai nghĩ ra bao giờ” hay không?
Hãy quay về Scotland thế kỷ XVIII gặp gỡ James Watt – người phát minh ra động cơ máy hơi nước. Phát minh của ông được xem là tiên phong trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Watt được ghi nhận là người “tạo” ra chiếc máy hơi nước nhưng ý tưởng đó không phải xuất hiện từ hư vô. Trong nhiều lần sữa chữa động cơ hơi nước của Thomas Newcomen, vốn được phát minh từ hơn 50 năm trước, ý nghĩ cải tiến chiếc máy đã loé lên trong đầu ông.
Bản thân Newcomen cũng không phải ngủ một đêm làm ra chiếc máy của mình. Chiếc máy của ông được cải tiến từ phát minh của Thomas Savery vào năm 1698. Bạn bắt đầu nắm được vấn đề rồi đấy! Dĩ nhiên Savery cũng không phải một bước lên mây ngay, động cơ của ông dựa trên bản thiết kế của một nhà phát mình người Pháp Denis Papin vẽ ra khoảng 20 năm trước. Papin thì không thể hình dung ra nổi cái ông cần vẽ nếu không có ý tưởng của nhà khoa học Christiaan Huyghens người Hà Lan và những người trước đó. Lịch sử của động cơ hơi nước có tuổi đời còn hơn số tuổi của James Watt lúc ông công bố phát minh của mình.
Giờ thì hãy đến với công dụng của động cơ hơi nước. Khi miệt mài cải tiến cho chiếc máy hoàn hảo hơn, James Watt không nghĩ đến làn sóng của cuộc cách mạng công nghiệp. Thậm chí, hài hước thay, ban đầu ý tưởng của ông chỉ là giúp cho chiếc máy bơm nước hiệu quả hơn trong các mỏ than (thời bấy giờ các mỏ than thường dùng máy hơi nước của Newcomen để bơm nước). Việc ứng dụng rộng rãi động cơ của Watt vào công nghiệp xe lửa và tàu thuyền (do hiệu quả cao và chi phí rẻ hơn) nằm ngoài tính toán của ông. Và tính toán “mù mờ” đó thực sự đã làm thay đổi thế giới, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
Từ một suy nghĩ cải tiến một thứ đang có ban đầu, James Watt đã phát minh ra động cơ hơi nước hoàn thiện, đánh đấu bước ngoặt trong lịch sử loài người. Ta có thể thấy rằng, ý tưởng đó hoàn toàn không phải cái gì đó “chưa ai nghĩ ra bao giờ”. Trái lại, đó là kết tinh của hàng nghìn ý tưởng trong lịch sử hợp lại. Dĩ nhiên, không phải việc nghĩ ra cái gì hoàn toàn mới là hư cấu. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng iPod không phải máy nghe nhạc mp3 đầu tiên, Facebook không phải mạng xã hội đầu tiên và Gmail cũng chẳng phải dịch vụ thư điện tử đầu tiên. Bạn có nhớ được cái thứ đầu tiên của chúng không? Nếu không, thì hóa ra các ý tưởng “chưa ai nghĩ ra bao giờ” không ngon lành như ta tưởng.
Và lần tới, nếu muốn nghĩ ra thứ gì đó hay ho để khởi nghiệp, khoan nghĩ tới việc tạo ra một thực thể thay đổi vũ trụ đã, trước hết hãy nhìn và tìm cách cải tiến những thứ quanh mình xem sao.
Phạm Quốc Khánh